توانمندسازی زنان، گامی در جهت توسعه اشتغال و رونق بخش اقتصادی

توانمندسازی زنان، گامی در جهت توسعه اشتغال و رونق بخش اقتصاد

 زهره محسنی شاد

خانم مقیمی، شروع به کار را چگونه و از چه سالی آغاز کردید؟

کارم را از سال ۵۸ از یک شرکت حمل و نقل آغاز کردم و پس از مدتی تصمیم گرفتم به شکل مستقل دراین صنعت فعالیت کنم، در همین راستا شرکت حمل و نقل بین المللی سدید بار را تاسیس کردم که الان مدیر عامل آن هستم. زمانی که وارد این حوزه شدم، نابای در جامعه حاکم بود مبنی براین که یک زن نمی تواند در این عرصه فعالیت کند و کار مدیریتی انجام دهد. اما چون باورم این بود در هیچ کار سالمی، مانع و محدودیتی برای فعالیت زنها وجود ندارد ازاین رو در راهی که در پیش گرفته بودم بسیار مصمم بود. به هرحال سد شکنی ها انجام شد و ورود من به حوزه حمل و نقل الگویی شد برای سایر زنان که می توانند دراین عرصه نیز فعالیت داشته باشند. ما در حال حاضر زنان زیادی را داریم که در حوزه حمل و نقل فعالیت می کنند و برای امرار معاش به شغل رانندگی اتوبوس ، کامیون و … روی آوردهاند.

چه مشکلات و موانعی بر سر راه موفقیتان وجود داشت که توانستید آن را پشت سر بگذارید؟
در ابتدای راه همه چیز سخت بود. چون این باور در جامعه هنوز شکل نگرفته بود که یک زن در عرصه حمل و نقل و مشاغل این چنینی می تواند فعالیت داشته باشد و امرار معاش کند، بنابراین مانع تراشیها هم ازاین بابت زیاد بود که البته بیش تر نگاه های سلیقه ای بود تا بحث قانونی. به عنوان نمونه زمانی که برای اولین بار برای دریافت دفترچه رانندگی اقدام کردم، در این مسیر با مخالفت ها و برخوردهای سلیقه ای زیادی مواجه شدم که همین موضوع هر بار پروسه دریافت دفترچه ام را به تعویق میانداخت. اما در نهایت با پیگیریهایی که انجام دادم، این مسله رفع شد. هرچند خودم در نهایت موفق به دریافت دفترچه نشدم چون داشتن شغل یک مانع قانونی تلقی می شد،اما در نهایت این تابو شکسته شد و این امکان برای سایر زنان جامعه فراهم شد که بتوانند به این عرصه ورود کنند.

درحال حاضر در شرکت حمل و نقل که راه اندازی کرده اید، چند درصد از امور را به زنان محول کردهاید؟
به نظر من کار مردانه و زنانه و جداکردن آنها از همدیگر تفکیک پذیرفتهشدهای نیست. براساس همین رویکرد هم تلاشم این بوده که در انتخاب و بکارگیری کارکنان شرکت، توانایی و صلاحیت افراد را ملاک کار قرار دهم و اقدام به انتخاب کارکنان کنم. برهمین اساس، درحال حاضر از زنان در امور دفتری کمک گرفته ام و اموری که مستلزم قدرت جسمانی و توانمندی فیزیکی است، از جمله کارهای مربوط به امور گمرک، تخلیه، بارگیری ترخیص و… از نیروی کار مرد بهره گرفته ام. اگر چه باوجود سختی های کار دراین حوزه، مسولیت بخش ترخیص را به یک زن محول کرده ام. اما در بحث جذب راننده زن، از آنجایی که در شرکتمان مالکیت کامیون نداریم، ازاین رو تا کنون نتوانسته ایم راننده زن جذب کنیم. ضمن اینکه چون زنان فعال دراین حوزه سرمایه کافی برای تهیه کامیون ندارد، این مهم به یک مانع در به کارگیری رانندگان زن در این شرکت حمل و نقل تبدیل شده است.

شما در کنار سایر مسولیت هایی که برعهد دارید، مدیرعامل انجمن ملی زنان کارآفرین نیز هستید، در این انجمن برای حمایت از زنان، به ویژه زنان سرپرست خانوار چه اقداماتی انجام داده اید؟
یکی از مشکلات فعلی ما در جهت حمایت از زنان کارآفرین، محدودیت در منابع مالی است و از انجایی هم که امکان وادهی بانک ها کاهش یافته این مشکل را تشدید کرده است. به علت مشکلاتی که در بخش اقتصادی کشور حاکم شده است، بانکها در امر تسهیلات دهی با محدودیت هایی مواجه اند که این موضوع، بحث حمایت های مالی برای زنان کارآفرین را سخت کرده است. اما بیشک اگر بانکها همکاری لازم را داشته باشند، از زنانی که تمایل به فعالیت دراین عرصه را دارند و می خواهند کسب و کاری ایجاد کنند حمایت خواهیم داشت. البته در این راستا، با وجود محدودیت های موجود، تلاش کرده ایم متقاضیان تسهیلات را به صندوق کارآفرینی امید معرفی کنیم که ازاین بابت زنان متقاضی، بتوانند کسب و کارشان را ایجاد و دراین حوزه فعالیت داشته باشند.البته این حمایت ها فقط از زنان جامعه نیست و تمامی افرادی که نیاز به کمک دارند، براساس توانمندیشان مورد توجه ما هستند.
علاوه براین، با هدف تقویت همگرایی و هم افزایی و ارتباط موثرتر با کارآفرینان، یک اتاق فکر تجارت راه اندازی کرده ایم که حدود ۹ سال است که از فعالیتش می گذرد. ضمن اینکه در حوزه حمایت از زنان کارآفرین نیز کانون زنان بازرگان را چند سالی است راه اندازی کرده ایم که در حال فعالیت است.

باتوجه به تمامی اقداماتی که در جهت حضور زنان در عرصه های اقتصادی و اجتماعی در سالهای گذشته انجام شده است، درحال حاضر فعالیت زنان را در این عرصه چطور ارزیابی میکنید؟
باید بگویم که وضعیت فعالیت زنان در جامعه با آنچه که گفته می شود و آنچه که در واقعیت وجود دارد، بسیار متفاوت است. به همین دلیل آمارهایی که دراین حوزه ارایه میشود همواره با یکدیگر در تناقض است، چون هیچ مبنایی دراین باره وجود ندارد که بگوید واقعا چند درصد از ظرفیت اشتغال کشور را زنان تشکیل می دهند. به عنوان نمونه ما در حال حاضر کسب و کارهای خانگی زیادی داریم که در هیچ جایی ثبت و در امارها لحاظ نشده است یا بانوانی که در منازل کار اجرایی می کنند در زمره شاغلین جای نمی گیرند. یا بسیاری از کارها هستند که بدون شناسنامه و در منازل انجام می گیرد اما در محاسبات آماری لحاظ نمی شود، مثل کارهای صنایع دستی، تولیدی، ارایشگری، خیاطی، و نظیر آن.
البته ما در بحث تعریف اشتغال و کارآفرینی در جامعه چون دچار سردرگمی هایی هستیم، ازاین رو این موضوع محاسبات آماری ما را هم با مشکل مواجه کرده است. در چند سال گذشته تعریف اشتباهی از کارآفرینی در کشور مطرح شده است، در حالیکه کار آفرینی به معنای آفرینش کار جدید یا تجدید ساختار یک واحد اقتصادی است. اما مثلا راه انداختن یک کارگاه ریخته گری که قبلا هزاران نفر اینکار را انجام دادهاند، کار نویی نیست که بخواهد کارآفرینی به حساب آید، اگرچه ایجاد شغل کرده است. ازاین رو چون تعریف کارآفرینی با اشتغال با هم در آمیخته شده است، در نتیجه در محاسبات آماری تفکیک آنها نیز تاحدی سخت شده است.
به هرحال باید این اصل را قبول کنیم که هر شغلی کارآفرینی نیست و اگر فردی که کارگاهی ایجاد کرده و برای افرادی ایجاد شغل کرده است، کارآفرین نیست. البته باید تاکید کنم که اشتغالزایی اصلا کار کم ارزشی نیست آنهم در وضعیت اقتصادی کشور، اما باید قبول کنیم که ارزش اشتغالزایی با ارزش کارآفرینی متفاوت است و این موضوع باید در کشور ما جا بیافتد.

یکی از موضوعات مهم و قابل پیگیری امروزه پیامدهای تغییرات اقلیمی و بحرانهای زیست محیطی است که نابودی برخی مشاغل در شهرها و روستاها، در این زمینه برای حمایت از زنان، به ویژه زنان سرپرست خانوار که دراین مشاغل فعالیت می کنند، چه پیشنهادی دارید؟
تغییرات اقلیمی، پیشرفت تکنولوژی و .. از جمله عواملی هستند که امروزه بر زوال مشاغل سنتی تاثیر گذاشته و حرف سنتی را نشانه گرفته است. این موضوع سبب شده تا نگرانی ها نسبت به بیکاری بخشی از افراد جامعه، به ویژه در شهرها و روستاها افزایش یابد. از انجایی هم که زنان در شهر و روستا نقش پررنگی در فعالیت های اقتصادی دارند این موضوع تهدیدی برای این گروه از جامعه تلقی می شود.
برای جلوگیری از پیامد های منفی این موضوع به نظر می رسد که توجه به مقوله آموزش و توانمندسازی زنان در روستاها و شهرهای کوچک موضوع بسیار مهمی است که باید به آن توجه جدی شود. ما می توانیم از طریق نهاد های حمایتی و انجمن های فعال دراین حوزه ، اقدام به اموزش های لازم برای زنان کارآفرین کنیم و شرایط لازم را برای ایجاد یک کسب و کار مناسب به وجود آوریم.
در حال حاضر بسیاری از صنایع و مشاغل روستایی هستند که به دلایل مختلفی رو به نابودی هستند که با حمایت دولت می توان آنها را احیا و زمینه اشتغال بسیاری از افراد جامعه به ویژه بانوان را دراین بخش فراهم آورد. به نظر من مراکز و نهادهای حمایتی به جای اینکه از افراد تحت پوشش به شکل پرداخت یارانه حمایت کنند، باید شرایط کار را برایشان فراهم آورند و این شرایط می تواند حتی با ایجاد یک دار قالی درخانه شان باشد. دراین شرایط هم این حس را در این افراد ایجاد می کنند که در ازای کاری که انجام میدهند پول دریافت می کنند، هم زمینه توسعه اشتغال در کشور را فراهم می کنیم هم صنعت فرش را در کشور زنده خواهیم کرد و این نفعی است که به کل اقتصاد خواهد رسید. باور من این است که حتی در همین شرایط بد که عوامل مختلفی مشاغل ما را تهدید می کنند می توان شغل ایجاد کرد و به فعالیت پرداخت.

در کانون بانوان بازرگان چه فعالیت هایی صورت می گیرد و این کانون دقیقا چه هدفی را دنبال می کند؟
کانون بانوان بازرگان با هدف ساماندهی و توانمند سازی بانوان برای ورود به عرصه فعالیت های تجاری،تولیدی و خدماتی، ایجاد بهبود فضای کسب و کار بانوان، توسعه و ارتقای کار آفرینی در حوزه بانوان و پیگیری جهت رفع موانع موجود،حمایت و تشویق بانوان در امور اقتصادی، تشویق و فراهم کردن زمینه های فعالیت بانوان در عرصه تولید و تجارت کشور و… فعالیت می کند. به عبارتی کانون زنان بازرگان کاری که انجام میدهد توانمندسازی زنان جامعه در عرصه های مختلف بازرگانی است که در حال حاضر فعالیش را در ۲۰ استان گسترش داده است و نخستین نشست هم اندیشی کانون های زنان بازرگان سراسر کشور نیز در اتاق تهران در تاریخ ۱۹ دی ماه سال جاری برگزار خواهد شد که از شما دعوت می کنم در این نشست نیز حضور داشته باشید.