زینب شبان: کارآفرین اهل افغانستان در ایران

زینب جزء یک میلیون پناهنده‌ی افغانستانی حاضر در ایران است که در جست‌وجوی امنیت و یک زندگی تازه، از ۴۰ سال درگیری در زادگاهشان به اینجا گریخته‌اند. او در نوزده‌سالگی به لطف یک دوره‌ آموزشی فنی‌وحرفه‌ای، استعدادش در خیاطی را پرورش داد و این زمینه‌ای شد برای اینکه زندگی‌اش را خودش بچرخاند و در کشوری که میزبانی‌اش می‌کند، روی پای خودش بایستد. او با تکیه بر مهارتش در خیاطی یک برنامه‌ کسب‌وکار طراحی کرد و برای گرفتن کمک، به دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در شیراز رفت. او می‌گوید: «زمانی که بخاطر از دست‌دادن شوهرم عزادار بودم، فهمیدم که اگر قرار است از خودم چیزی بسازم، چیزی که خودم واقعاً به آن افتخار کنم، الان وقتش است». با حمایت کمیساریا، او توانست یک دست تجهیزات خیاطی جمع‌وجور تهیه کند و در خانه به تولید لباس‌های سفارشی بپردازد. ابتدا کارش را در مقیاسی کوچک شروع کرده بود و سفارش‌های اندکی از همسایه‌ها می‌گرفت؛ اما طولی نکشید که سفارش‌ها افزایش پیدا کرد. زینب به‌خوبی نگاهش را ارتقا داد و موفق شد با یکی از بیمارستان‌های بزرگ ایران در شیراز قرارداد ببندد: «من قرارداد دوخت لباس‌های بزرگ‌ترین بیمارستان جنوب ایران را به دست آوردم» و از این موفقیت به عنوان «شکستن قفل شانس» یاد می‌کند. مسئولان بیمارستان که از کیفیت محصولات او تحت تأثیر قرار گرفته بودند، سفارش‌شان را افزایش دادند و تولیدی زینب بسرعت به اصلی‌ترین تأمین‌کننده‌ی لباس بیمارستان تبدیل شد. او به بیمارستان‌های دیگر هم سر زد و قراردادهای دیگری با سه مؤسسه‌ی پزشکی در جنوب ایران و همینطور چند فروشگاه لوازم پزشکی و دارویی بست. برای اینکه از پس این تقاضای رو به افزایش بربیاید، باز هم به کمیساریا مراجعه کرد. او این بار ۱۳ دستگاه چرخ خیاطی حرفه‌ای و ابزارهای دیگر را خرید و کارگاهش را به همه‌ لوازم طراحی و تولید و پخش لباس و ملحفه‌های بیمارستانی مجهز کرد. اخذ مجوز رسمی و ثبت قانونی کارگاه به زینب اجازه داد حتی برای دیگران هم اشتغال‌زایی کند. او بیش از ۱۰ زن افغانستانی و ایرانی را استخدام کرد و برای این کار آسیب‌پذیرترین افراد را در اولویت گذاشت. زینب که مصمم بود به زنان بیشتری از جامعه‌ی اطرفش کمک کند، یک برنامه‌ کارآموزی رایگان هم برای زنان ایرانی و افغانستانی برگزار کرد و از سال ۹۳ تا حالا به بیش از ۲۰۰ زن آموزش داده و باعث شکوفایی‌شان شده است. حالا کارگاه خیاطی زینب در شیراز ۳۰ کارگر زن تمام‌وقت دارد و نیاز پنج بیمارستان را تأمین می‌کند. برای «ماهرو»، پناهنده‌ی افغانستانی که بعد از بیماری شوهرش نان‌آور خانه شده، این کار روزنه‌ی امیدی باز کرد. او می‌گوید: «حالا می‌توانم از خانواده‌ی خودم حمایت کنم و الان انگار یک خانواده‌ی دوم هم دارم؛ آدم‌هایی که با آنها کار می‌کنم». برای فاطمه، همکار ایرانی زینب هم کارکردن در این کارگاه نوع نگاه خودش و اطرافیان به پناهندگان را با چالش روبه‌رو کرد. او می‌گوید: «همه‌چیز تغییر کرده؛ اول آدم‌های اطرافم از این بابت خوشحال نبودند، اما حالا فرق کرده. ما دوستیم، یک خانواده‌ایم و بیشترِ روز کنار همیم». در زمانه‌ای که بسیاری از انسان‌ها بخاطر جنگ و ناامنی از خانه ‌و زادگاه خود آواره می‌شوند، مداخله‌ اقتصادی پناهندگان در کشور میزبان، نمونه‌ خوبی است از اینکه چطور اقدامات مؤثر دو طرف می‌تواند زندگی هر دو طرف را متحول کند./ایسنا